Apatyt

Apatyt minerał z gromady fosforanów. Należy do minerałów szeroko rozpowszechnionych występujących we wszystkich typach skał. Nazwa pochodzi od gr. apatao = oszukiwać, zwodzić, łudzić, gdyż często bywa mylony z innymi minerałami.

• Wzór chemiczny : Ca5X(PO4)3 gdzie X = F, Cl, OH (lub Ca10X(PO4)6):
• 3Ca3(PO4)2 - Ca(OH)2 - hydroksyapatyt
• 3Ca3(PO4)2 - Ca(F,Cl)2 - fluoroapatyt
• 3Ca3(PO4)2 - CaCO3 - węglanoapatyt
• Układ krystalograficzny - heksagonalny
• Twardość w skali Mohsa - 5
• Łupliwość - wyraźna
• Rysa - biała
• Przełam - nierówny, muszlowy
• Gęstość - 3,16 do 3,23 g/cm-
• Barwa - różne barwy lub bezbarwny
• Połysk - szklisty, żywiczny

Tworzy kryształy sześcioboczne, o pokroju słupkowym, igiełkowym lub tabliczkowym. Często występuje w formie skupień zbitych, ziarnistych, nerkowatych. Jest kruchy, przezroczysty, wykazuje fluorescencję o bardzo różnych barwach. Jest izostrukturalny z mimetezytem, piromorfitem, wanadynitem. Stosunkowo twardy, daje się zarysować szkłem, stalą zwykłą oraz stalą narzędziową.

Krystaliczny apatyt występuje prawie we wszystkich skałach magmowych. Duże koncentracje apatytu znajdują się w pewnych partiach rud magnetytowych. Apatyt jest częstym składnikiem pegmatytów. Najładniejsze okazy spotykane są w druzach jako szczotki krystaliczne oraz w pustkach skał wulkanicznych. Szczególnie duże okazy występują w Kanadzie (do 70 cm długości) i USA (do 25cm). Największy oszlifowany apatyt ma masę 147 kr (pochodzi z Kenii, jest żółtozielony). Miejsca występowania: Niemcy, Szwajcaria, Meksyk, Kanada, Brazylia, Birma, Sri Lanka, Boliwia, Algieria, Kenia, Tanzania, RPA, Hiszpania, Finlandia, Portugalia, Rosja (Półwysep Kolski). W Polsce - spotykany w Górach Sowich (w hornblendytach), w okolicach Bielska -Białej i Żywca.

• Źródło otrzymywania fosforu (do produkcji nawozów sztucznych, zapałek, produkcji kwasu fosforowego).
• Ma znaczenie kolekcjonerskie i naukowe.
• Czyste i ładnie zabarwione kryształy stosowane są w jubilerstwie: nadaje się im szlif fasetkowy i kaboszonowy.